Mak Cak – Mak Timah Bidan, Pelindung, dan Obor Hidup
Mak Cak – Mak Timah Bidan, Pelindung, dan Obor Hidup
Watak paling tak dapat saya lupakan dalam hidup saya, saya mesti akui, ialah emak saudara saya yang sulung—dikenali dalam kalangan keluarga sebagai Mak Cak, dan kepada masyarakat sebagai Mak Timah Bidan.
Beliau ialah anak angkat. Walaupun dikenali sebagai Melayu, wajahnya lebih menyerupai India daripada Melayu, dan ada cerita lama yang mengatakan asalnya dari Sudan. Dan benar, beliau memiliki wajah manis dan lembut seperti wanita Sudan yang sering digambarkan—tenang, cantik, dan penuh wibawa walau tanpa kata.
Mak Cak yang menyambut kelahiran saya dan saudara kembar saya ke dunia ini—hanya seminggu selepas beliau melahirkan anaknya sendiri.
Dihormati. Ditakuti. Dikasihi. Kanak-kanak akan lari jika nampak kelibatnya, dan orang dewasa akan berdiri bila beliau masuk. Tapi di balik ketegasan itu, ada kasih sayang yang dalam. Di kampung Sungai Pinang, beliau adalah tiang seri masyarakat—penunjuk arah, pelindung, penjaga kehidupan.
Beliau tidak sekadar menyambut bayi—beliau menyambut seluruh masyarakat.
Tak kira Melayu, Cina, Hindu—jika ada yang memerlukan bantuannya, beliau akan hadir. Siang malam, hujan panas, tak kira masa. Dulu, bayarannya cukup sederhana—beras, kelapa, pengkeras. Kadang-kadang kain batik baru, atau beberapa ringgit jika mampu. Tapi jarang benar hasil itu sampai ke rumah. Beliau akan berikan kepada keluarga lain yang lebih memerlukan sepanjang perjalanan pulang.
Bagi saya, beliau ialah malaikat rahmat.
Saya diserahkan untuk diambil angkat sejak bayi. Dan beliaulah yang menyusukan saya, kerana baru sahaja melahirkan anak. Saya percaya, ada sebahagian jiwanya yang mengalir dalam diri saya melalui hubungan itu. Rasa spiritual dan kebangkitan jiwa yang saya alami dalam hidup saya hari ini—saya percaya, akarnya dari beliau.
Menjadi bidan pada tahun 1940-an di kampung yang dikelilingi paya bakau, tanpa elektrik, bukanlah perkara mudah. Beliau berjalan malam, seorang diri, meredah gelap untuk sambut kelahiran. Kadang-kadang, ada lebih dari satu kelahiran dalam satu malam. Beliau pernah ceritakan kepada kami tentang sembilan penjaga ghaib kampung—mungkin untuk menakutkan kami dari keluar malam. Tapi kisah itu juga mencerminkan dunia halus yang beliau benar-benar fahami.
Rokok daun sentiasa di bibirnya, asapnya berlingkar seperti rahsia yang tak pernah beliau buka habis.
Ada satu ketika, ketegangan kaum antara kampung Cina dan Melayu hampir meletus jadi pergaduhan. Dan Mak Cak, bersama Tok Penghulu dan beberapa orang tua kampung, berjaya menenangkan keadaan. Dikatakan hanya beliau yang dibenarkan masuk ke kawasan Cina ketika itu. Itulah hormat yang beliau bawa.
Ketika remaja, setelah saya kembali ke Pulau Pinang selepas hampir satu dekad di Terengganu, saya sering menjadi peneman beliau. Setiap petang, saya membonceng beliau dengan motosikal saya ke rumah sahabatnya—seorang bomoh di Balik Pulau. Saya menjadi saksi senyap kepada banyak perkara—kisah ghaib, ritual dan cerita-cerita yang membuat saya sukar tidur malam. Saya rasa seperti ditakdirkan berada di situ. Seolah-olah beliau sedang mempersiapkan saya untuk warisan yang tidak beliau sampaikan kepada anak-anaknya sendiri.
Beliau pernah berkata kepada saya—dalam nada bersahaja—tentang bagaimana saya dilahirkan:
“Kamu boleh mati waktu tu,” katanya.
“Saya sangka seorang je. Dah siap untuk seorang. Bila mak kamu mula berdarah, saya sangka tumpah darah. Sekali… keluar kamu!”
Kata-kata itu saya simpan sampai hari ini. Bukan sebagai luka, tapi sebagai tanda.
Saya bukan dirancang. Tapi saya dihadirkan dengan tujuan.
Di hari-hari terakhir hidupnya, Mak Cak menderita akibat kanser. Tujuh hari beliau terbaring, dan sepanjang waktu itu, ramai yang hadir untuk berjaga—Melayu, Cina, Hindu—semua datang diam-diam, dengan doa masing-masing. Suasana penuh penghormatan.
Apabila jenazah beliau diusung ke tanah perkuburan Dato Kramat, barisan manusia yang mengiringi dikatakan paling panjang dalam sejarah Pulau Pinang—malah lebih panjang daripada bekas Perdana Menteri pertama yang juga berasal dari sini.
Kerajaan mengurniakan gelaran Justice of Peace kepada beliau. Ramai ahli politik datang mendekat, memohon restu, menunggang pengaruhnya. Tapi beliau tetap Mak Cak kami—tak terjual, tak terikat.
Rumahnya sering menjadi tempat persinggahan untuk yang tak punya rumah atau arah—perkara yang kadang membuat keluarganya sendiri kurang senang. Tapi begitulah beliau. Memberi tanpa syarat. Melayani tanpa suara.
Itulah Mak Cak saya.
Wanita paling berkesan dalam hidup saya.
Wanita yang menyambut nyawa, dan memelihara jiwa.
0 comments: